วัณโรคเป็นโรคติดต่อที่เป็นปัญหาสำคัญของสาธารณสุขของประเทศไทยและทั่วโลก โดยมีการประมาณการว่า 1 ใน 4 ของประชากรทั่วโลกติดเชื้อวัณโรคระยะแฝง โดยในปี 2024 ประเทศไทยพบผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ 113,000 ราย เสียชีวิตสูงถึง 13,000 ราย 

การติดเชื้อวัณโรคระยะแฝง (Latent tuberculosis infection, LTBI) หมายถึงผู้ที่ได้รับเชื้อ M. tuberculosis complex ผ่านทางการหายใจ ซึ่งเชื้อจะแฝงตัวในร่างกายโดยไม่มีอาการแสดงใดๆ เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายที่สามารถยับยั้งหรือควบคุมการแบ่งตัวของเชื้อได้ อย่างไรก็ตามผู้ติดเชื้อวัณโรคระยะแฝงอาจพัฒนาไปสู่การป่วยเป็นวัณโรคได้ประมาณ 10% หากระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง ซึ่ง 5% ผู้ติดเชื้อจะป่วยเป็นวัณโรคใน 2 ปีแรก และอีก 5% ผู้ติดเชื้ออาจป่วยหลังจากนั้นตลอดช่วงชีวิต 

การตรวจวัณโรคระยะแฝงเพื่อเข้าสู่กระบวนการรักษาอย่างทันท่วงที จึงเป็นวิธีที่สำคัญในการป้องกันไม่ให้ผู้ที่ติดเชื้อป่วยเป็นวัณโรคได้ในอนาคต เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของวัณโรค ลดจำนวนผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ที่อาจเกิดขึ้นได้ 

ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเป็นวัณโรคระยะแฝง
- ผู้ที่อยู่ร่วมกับผู้ที่ป่วยเป็นวัณโรค เช่น ผู้ที่อยู่บ้านเดียวกัน เพื่อนร่วมงานในห้องเดียวกัน
- ผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวี หรือป่วยเป็นโรคเอดส์
- ผู้ที่ได้รับยา Anti TNF (ยารักษาข้ออักเสบรูมาตอยด์)
- ผู้ที่ได้รับการฟอกไตเรื้อรัง
- ผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะ/ไขกระดูก
- ผู้ป่วยที่เป็นโรคซิลิโคซิส




การตรวจวัณโรคระยะแฝง
วิธีการทดสอบการติดเชื้อวัณโรคระยะแฝงที่สะดวก ได้ผลรวดเร็ว แม่นยำ และมีความจำเพาะสูง คือการตรวจหาปริมาณ Interferon-gamma (IFN-γ) ที่ถูกปล่อยออกมาจากเม็ดเลือดขาวจากการตรวจเลือด (Blood test) หรือวิธี Interferon-gamma release assay (IGRA) test ซึ่งเป็นชุดตรวจทดสอบหาเชื้อวัณโรคระยะแฝงที่ทาง WHO และ US FDA ให้การรับรอง โดยชุดทดสอบสามารถวัดปริมาณสาร IFN-γ ในเลือดจากการตอบสนองของภูมิคุ้มกันในร่างกายจากการถูกกระตุ้นของทั้ง CD4+ T cell และ CD8+ T cell อย่างจำเพาะต่อเชื้อวัณโรค โดยชุดทดสอบมีความจำเพาะ 97% และความไว 94% และช่วยลดผลการทดสอบที่เป็นผลบวกลวง (False positive) จากการทำ Tuberculin skin test และผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องกลับมาอ่านผลซ้ำที่ 72 ชั่วโมง

ข้อมูลการทดสอบเพิ่มเติม: 
Quantiferon TB ชุดตรวจทดสอบหาเชื้อวัณโรคระยะแฝง (Latent Tuberculosis infection, LTBI)

ที่มา:
Global tuberculosis report 2024. Geneva: World Health Organization; 2024.
Thailand Clinical practice guidelines Tuberculosis Prevention Treatment 2023. กองวัณโรค กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, 2566.